Nấm dược liệu là những loài nấm chứa nhiều hợp chất tự nhiên quý như polysaccharides, triterpenes, ergosterol và các nguyên tố vi lượng, thường mọc hoang dại trong tự nhiên hoặc được nuôi trồng trong điều kiện nghiêm ngặt để đảm bảo hàm lượng dược chất cao.

Theo thống kê của Hiệp hội Nấm Dược liệu Thế giới (IMMA), thị trường nấm dược liệu toàn cầu đạt giá trị 45,6 tỷ USD trong năm 2023 và dự kiến tăng trưởng với tốc độ 9,2% mỗi năm trong giai đoạn 2024-2030.

Có rất nhiều nấm dược liệu trên thị trường như Linh Chi, Đông Trùng Hạ Thảo, Vân Chi, Mỡ Gà, Lim Xanh, Thượng Hoàng, Chaga và một số loại khác. Mỗi loại nấm đều có những hoạt chất sinh học đặc trưng và công dụng riêng biệt trong việc tăng cường miễn dịch, hỗ trợ điều trị ung thư, cải thiện sức khỏe tim mạch.

Tuy nhiên, bạn cần phân biệt được nấm thật – giả, biết cách chế biến, dùng đúng liều lượng và bảo quản đúng cách. Như vậy mới đem lại hiệu quả tốt nhất cho sức khỏe của bản thân và gia đình.

Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu hơn về nấm dược liệu, đừng bỏ qua nhé.

Top các loại nấm dược liệu tốt nhất hiện nay

Tìm Hiểu Về Nấm Dược Liệu

Nấm dược liệu là các loài nấm đặc biệt chứa nhiều hợp chất tự nhiên quý như polysaccharides, triterpenes, ergosterol và các nguyên tố vi lượng. Các hợp chất này có tác dụng tăng cường miễn dịch, hỗ trợ điều trị ung thư, cải thiện tim mạch, kiểm soát đường huyết, kháng viêm và chống oxy hóa cho cơ thể.

Nấm dược liệu là gì?

Nấm dược liệu là các loài nấm có chứa nhiều hợp chất tự nhiên quý giá như polysaccharides, triterpenes, ergosterol và các nguyên tố vi lượng có tác dụng tăng cường sức khỏe, nâng cao sức đề kháng, và hỗ trợ điều trị bệnh. Không giống như nấm ăn thông thường, nấm dược liệu thường mọc hoang dại trong tự nhiên hoặc được nuôi trồng trong điều kiện nghiêm ngặt để đảm bảo hàm lượng dược chất cao.

Nấm dược liệu có lợi ích gì đối với sức khỏe?

Nấm dược liệu chứa nhiều hoạt chất quý có tác dụng tăng cường hệ miễn dịch, hỗ trợ điều trị ung thư, cải thiện sức khỏe tim mạch, kiểm soát đường huyết, kháng viêm và chống oxy hóa cho cơ thể.

Tăng cường hệ miễn dịch: Các polysaccharides (như beta-glucan) và triterpenes trong nấm dược liệu có khả năng kích thích hoạt động của các tế bào miễn dịch như đại thực bào, tế bào NK và lympho T, giúp nâng cao sức đề kháng của cơ thể trước các tác nhân gây bệnh. Nhiều nghiên cứu lâm sàng đã chứng minh hiệu quả của linh chi, nấm đông trùng hạ thảo trong việc tăng cường miễn dịch ở người cao tuổi và bệnh nhân ung thư.
Hỗ trợ điều trị ung thư: Các hợp chất bioactive trong nấm linh chi, nấm đông trùng hạ thảo, nấm vân chi,… có tác dụng ức chế sự phát triển của tế bào ung thư, kích thích quá trình apoptosis (chết theo chương trình) của tế bào khối u, đồng thời tăng cường hiệu quả của hóa trị và xạ trị.
Cải thiện sức khỏe tim mạch: Nấm dược liệu giàu ergosterol (tiền chất của vitamin D2), chất xơ, kali và các hợp chất sinh học có lợi cho tim mạch. Chúng giúp giảm cholesterol xấu (LDL-C), triglycerides, huyết áp, ngăn ngừa xơ vữa động mạch và cải thiện lưu thông máu.
Kiểm soát đường huyết: Nhiều loại nấm dược liệu như nấm vân chi, nấm mèo, nấm mỡ gà,… có chứa các hợp chất giúp ổn định đường huyết, tăng độ nhạy insulin và ngăn ngừa biến chứng của bệnh tiểu đường. Các polysaccharides trong nấm có thể ức chế sự hấp thu glucose ở ruột, tăng cường chuyển hóa glucose ở gan và cơ, đồng thời kích thích tiết insulin từ tuyến tụy.
Kháng viêm và chống oxy hóa: Nấm dược liệu là nguồn phong phú của các hợp chất chống oxy hóa tự nhiên như polyphenols, flavonoids, ergothioneine, selenium,… Chúng giúp trung hòa gốc tự do, bảo vệ tế bào khỏi stress oxy hóa, ngăn ngừa lão hóa và các bệnh mạn tính. Bên cạnh đó, nhiều loại nấm còn có tác dụng kháng viêm mạnh mẽ thông qua ức chế các cytokine tiền viêm như TNF-α, IL-1β, IL-6,…

Top Các Loại Nấm Dược Liệu Tốt Nhất Hiện Nay

Các loại nấm dược liệu hàng đầu hiện nay bao gồm nấm Linh Chi, Đông Trùng Hạ Thảo, Vân Chi, Mỡ Gà, Nấm Hương và một số loại khác như nấm Hầu Thủ, Bạch Linh, Kim Châm, Bào Ngư… Mỗi loại đều chứa các hoạt chất sinh học đặc trưng và có những công dụng riêng biệt trong việc tăng cường miễn dịch, hỗ trợ điều trị ung thư, cải thiện sức khỏe tim mạch và các tác dụng có lợi khác cho sức khỏe con người.

Nấm Linh Chi (Ganoderma lucidum)

Linh chi là loại nấm dược liệu nổi tiếng nhất với nhiều công dụng cho sức khỏe. Có 6 loại linh chi phổ biến là linh chi đỏ, linh chi xanh, linh chi tím, linh chi vàng, linh chi đen và linh chi trắng.

Linh chi giàu triterpenes (ganoderic acids), polysaccharides (beta-glucan), adenosine, germanium,… giúp tăng cường miễn dịch, chống ung thư, bảo vệ gan, ổn định huyết áp, hỗ trợ giấc ngủ và giảm stress.

Liều dùng thông thường là 1-2g bột linh chi/ngày. Cần thận trọng khi dùng linh chi cho người bệnh cao huyết áp, rối loạn đông máu.

Nấm Đông Trùng Hạ Thảo (Cordyceps sinensis)

Đông trùng hạ thảo là loại nấm ký sinh quý hiếm mọc trên cơ thể ấu trùng của sâu bướm. Nấm chứa nhiều hoạt chất quý như cordycepin, adenosine, polysaccharides, vitamin B12,… có tác dụng tăng cường sinh lực, cải thiện chức năng hô hấp, hỗ trợ điều trị ung thư, tăng cường sinh lý nam giới.

Liều dùng khuyến cáo là 1-3g/ngày dưới dạng bột sấy khô. Cần cẩn thận khi mua đông trùng hạ thảo vì trên thị trường có nhiều sản phẩm giả, kém chất lượng.

Nấm Đông Trùng Hạ Thảo (Cordyceps sinensis)

Nấm Vân Chi (Trametes versicolor)

Nấm vân chi nổi tiếng với polysaccharide-K (PSK) và polysaccharide-peptide (PSP) – những hợp chất có khả năng tăng cường miễn dịch và hỗ trợ điều trị ung thư đặc biệt hiệu quả. Ngoài ra, nấm vân chi còn có tác dụng kháng khuẩn, kháng virus, bảo vệ gan, hạ đường huyết.

Liều dùng thường là 1-3g bột nấm/ngày, chia làm 2-3 lần. Cần tránh dùng nấm vân chi cho phụ nữ có thai và cho con bú.

Nấm Mỡ Gà (Grifola frondosa)

Nấm mỡ gà chứa nhiều beta-glucan, ergosterol, các axit amin và khoáng chất thiết yếu cho cơ thể. Nấm có tác dụng điều hòa miễn dịch, ức chế khối u, hạ đường huyết, giảm cholesterol máu, ngăn ngừa xơ vữa động mạch.

Liều dùng phổ biến là 0.5-1g bột nấm mỡ/lần, 2-3 lần/ngày. Người bị dị ứng với nấm cần thận trọng khi sử dụng.

Nấm Hương (Lentinula edodes)

Nấm hương là loại nấm ăn và nấm dược liệu phổ biến ở Châu Á. Nấm giàu polysaccharides (lentinan), vitamin D, chất xơ, selen,… có lợi cho hệ miễn dịch, tim mạch, tiêu hóa và phòng chống ung thư.

Ăn 5-10g nấm hương tươi mỗi ngày giúp tăng cường sức khỏe. Nấm hương tươi hoặc khô cũng được dùng để nấu súp, hầm thuốc bổ.

Nấm Lim Xanh

Nấm Lim Xanh mọc tự nhiên trong rừng già Việt Nam, thường gắn kết với gỗ cây Lim. Nấm Lim Xanh chứa nhiều hoạt chất quý như polysaccharides, triterpenes, sterols, và khoáng chất giúp tăng cường hệ miễn dịch, ức chế tế bào ung thư, giảm cholesterol xấu, ổn định đường huyết, hỗ trợ chức năng gan thận và cải thiện giấc ngủ.

Liều dùng phổ biến của nấm Lim Xanh là 1-2g bột nấm/ngày, pha với nước ấm để uống. Tuy nhiên, cần thận trọng sử dụng nấm này cho người bị rối loạn đông máu, chuẩn bị phẫu thuật hoặc đang dùng thuốc ức chế miễn dịch.

Nấm Thượng Hoàng

Nấm Thượng Hoàng được biết đến với hàm lượng cao của beta-glucan và ergothioneine – những hợp chất giúp tăng cường hệ miễn dịch, chống oxy hóa mạnh mẽ và hỗ trợ phòng ngừa ung thư. Đồng thời, nấm còn chứa lovastatin giúp hạ cholesterol, kiểm soát đái tháo đường và ngăn ngừa xơ vữa động mạch.

Liều dùng phổ biến của nấm Thượng Hoàng là 1-2g bột nấm/ngày, pha với nước ấm hoặc trộn vào thức ăn. Cần thận trọng sử dụng nấm này cho người đang dùng thuốc chống đông máu, hạ đường huyết hoặc hạ cholesterol.

Nấm Chaga

Nấm Chaga là loại nấm dược liệu phát triển chủ yếu trên cây gỗ bạch dương ở vùng phía Bắc lạnh giá. Nấm Chaga có 3 dạng chính là nấm Chaga Siberia, nấm Chaga Canada và nấm Chaga Nhật Bản.

Nấm Chaga chứa hàm lượng cao các hoạt chất như betulinic acid, polysaccharides, triterpenoids, SOD, melanin,… giúp tăng cường sức đề kháng, ức chế tế bào ung thư, chống viêm, chống oxy hóa mạnh mẽ, hỗ trợ kiểm soát đường huyết và làm chậm quá trình lão hóa.

Liều dùng khuyến nghị của nấm Chaga là 1-2g bột nấm/ngày, pha với nước ấm để uống. Tuy nhiên, cần cẩn trọng khi sử dụng nấm Chaga cho người mắc bệnh tự miễn, đang điều trị bằng thuốc ức chế miễn dịch hoặc chuẩn bị phẫu thuật. Nên tham khảo ý kiến chuyên gia trước khi dùng nấm Chaga.

Các loại nấm dược liệu khác

Ngoài những loại nấm trên, còn nhiều loại nấm dược liệu khác cũng có công dụng tốt cho sức khỏe như:

Nấm hầu thủ (Hericium erinaceus): Hỗ trợ sức khỏe não bộ, cải thiện trí nhớ, giảm stress, lo âu.
Nấm bạch linh (Tremella fuciformis): Dưỡng ẩm da, chống lão hóa, tăng cường miễn dịch.
Nấm kim châm (Flammulina velutipes): Bảo vệ gan, hạ cholesterol, ổn định đường huyết.
Nấm bào ngư (Pleurotus ostreatus): Giàu protein, chất xơ, khoáng chất, vitamin, tốt cho tim mạch, giảm cân.

Làm Thế Nào Để Phân Biệt Nấm Dược Liệu Thật Và Giả?

Để phân biệt nấm dược liệu thật và giả, người tiêu dùng cần quan sát kỹ các đặc điểm hình thái đặc trưng của từng loại nấm, đồng thời cảnh giác với các chiêu trò làm giả như nhuộm màu, trộn bột tạp chất, dùng nấm kém chất lượng. Bên cạnh đó, chọn mua nấm từ các cơ sở uy tín, kiểm tra kỹ nguồn gốc, bao bì và tham khảo ý kiến chuyên gia cũng là cách để có được nấm dược liệu chất lượng

Đặc điểm nhận dạng nấm thật

Người tiêu dùng cần quan sát kỹ các đặc điểm hình thái như màu sắc, kích thước, vân, mùi hương của từng loại nấm để phân biệt.

Đối với nấm linh chi thật, cuống nấm có hình trụ, mặt nấm sẽ có màu nâu đỏ, viền nấm màu vàng và bề mặt nấm có các đường vân rõ ràng.
Nấm đông trùng hạ thảo thật sẽ có dạng sợi mảnh, màu vàng nâu, và có mùi thơm đặc trưng. Khi chạm vào, nấm đông trùng hạ thảo thật sẽ không bị bở nát.
Nấm vân chi thật có những đặc điểm riêng biệt như mặt nấm có nhiều màu sắc tạo thành những đường vân giống như vân gỗ, mép nấm mỏng và mặt dưới nấm có màu trắng.
Đối với nấm mỡ gà, chúng thường mọc thành từng cụm giống như bông hoa, có cuống nấm ngắn và mặt nấm có màu nâu xám.

Chiêu trò làm giả nấm dược liệu

Trên thị trường, một số đối tượng sử dụng nhiều chiêu trò để làm giả nấm dược liệu nhằm thu lợi bất chính. Họ có thể nhuộm màu hoặc phủ một lớp sáp lên bề mặt nấm để làm cho nấm trông bóng đẹp hơn, đánh lừa thị giác của người mua.

Một chiêu trò khác là trộn thêm các loại bột rẻ tiền như bột ngô, bột mì, hoặc cám gạo vào nấm để tăng trọng lượng, từ đó tăng lợi nhuận.

Thậm chí, có những trường hợp nấm đã hết hạn sử dụng hoặc bị ẩm mốc vẫn được đem ra bán, gây nguy hiểm cho sức khỏe người tiêu dùng. Chính vì vậy, việc tìm hiểu và cảnh giác với các chiêu trò làm giả nấm dược liệu là vô cùng quan trọng.

Cách chọn mua nấm dược liệu uy tín

Để chọn mua nấm dược liệu chất lượng và đảm bảo an toàn, người tiêu dùng nên ưu tiên lựa chọn các cơ sở, nhà thuốc uy tín, đạt chuẩn GMP (Thực hành sản xuất tốt), GLP (Thực hành phòng thí nghiệm tốt), và GSP (Thực hành bảo quản tốt).

Hãy chọn những sản phẩm nấm có nguồn gốc rõ ràng, được ghi rõ trên nhãn mác sản phẩm. Trước khi quyết định mua, người tiêu dùng cũng nên kiểm tra kỹ bao bì, hạn sử dụng, và đặc biệt là mùi vị của nấm.

Nếu có điều kiện, hãy tham khảo ý kiến của các chuyên gia hoặc những người đã có kinh nghiệm sử dụng nấm dược liệu để có thêm thông tin và gợi ý hữu ích.

Sử Dụng Và Bảo Quản Nấm Dược Liệu Như Thế Nào?

Nấm có thể được sắc nước, nấu ăn, ngâm rượu hoặc xay bột. Liều lượng sử dụng tùy thuộc vào loại nấm và tình trạng sức khỏe.

Về bảo quản, nếu là nấm tươi nên để trong tủ lạnh, còn nấm khô cần được cất giữ ở nơi khô ráo và thoáng mát để đảm bảo chất lượng.

Các phương pháp chế biến nấm dược liệu

Nấm dược liệu có thể được chế biến thành nhiều món ăn hoặc sử dụng dưới dạng dược liệu. Dưới đây là một số cách chế biến phổ biến:

Sắc nước: Đây là cách đơn giản nhất để tận dụng hết các dưỡng chất có trong nấm. Bạn có thể sắc nấm tươi hoặc khô với nước, tùy theo loại nấm và mục đích sử dụng.
Nấu ăn: Nấm trùng thảo, nấm hương, nấm mỡ gà,… có thể được thêm vào các món canh, súp, xào, nướng để tăng hương vị và bổ sung dinh dưỡng.
Ngâm rượu: Một số loại nấm như linh chi, đông trùng hạ thảo, lim xanh,… có thể được ngâm rượu để tạo thành cao nấm, giúp tăng cường sinh lực và hỗ trợ điều trị một số bệnh.
Xay bột: Nấm khô có thể được xay thành bột mịn để pha trà, làm bánh hoặc bổ sung vào các món ăn khác.

Cách chế biến các loại nấm dược liệu — Rượu nấm linh chi

Liều lượng sử dụng nấm dược liệu

Liều lượng sử dụng nấm dược liệu tùy thuộc vào nhiều yếu tố như loại nấm, độ tuổi, tình trạng sức khỏe và mục đích sử dụng. Thông thường, liều lượng khuyến cáo như sau:

Người lớn: 1 – 3g bột nấm khô hoặc 5 – 15g nấm tươi mỗi ngày.
Trẻ em: Nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi cho trẻ sử dụng nấm dược liệu.
Người cao tuổi, người bệnh: Nên bắt đầu với liều thấp và tăng dần dưới sự hướng dẫn của bác sĩ.

Lưu ý: Phụ nữ mang thai, cho con bú và người đang sử dụng thuốc khác nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng nấm dược liệu.

Bảo quản nấm dược liệu

Để bảo quản nấm dược liệu hiệu quả, bạn nên áp dụng các cách sau cho từng loại nấm:

Nấm tươi: Lau sạch bụi bẩn trên nấm và bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh (không nên rửa vì sẽ khiến nấm dễ bị nhũng). Nấm tươi nên được sử dụng trong vòng 3-5 ngày.
Nấm khô: Bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp. Nấm khô có thể được bảo quản trong túi kín hoặc lọ thủy tinh.
Bột nấm: Bảo quản trong lọ thủy tinh kín, để nơi khô mát.
Cao nấm: Bảo quản trong lọ thủy tinh kín, để nơi khô mát.

Câu Hỏi Thường Gặp Về Các Loại Nấm Dược Liệu

Sự khác biệt giữa nấm dược liệu và nấm ăn là gì?

Nấm dược liệu là loại nấm có chứa hàm lượng cao các hợp chất sinh học quý hiếm, có tác dụng hỗ trợ điều trị bệnh tật. Nấm ăn là loại nấm được sử dụng chủ yếu làm thực phẩm, cung cấp dinh dưỡng cho cơ thể.

Thời gian sử dụng nấm dược liệu hiệu quả là bao lâu?

Thời gian sử dụng tùy thuộc vào mục đích sử dụng và tình trạng sức khỏe của mỗi người. Thông thường, cần sử dụng nấm dược liệu liên tục trong ít nhất 1 – 3 tháng để đạt được hiệu quả tốt nhất.

Có thể sử dụng nấm dược liệu thay thế cho thuốc tây không?

Nấm dược liệu không thể thay thế hoàn toàn cho thuốc tây. Nấm dược liệu chủ yếu có tác dụng hỗ trợ điều trị, tăng cường sức khỏe. Trong một số trường hợp, cần sử dụng kết hợp cả nấm dược liệu và thuốc tây theo chỉ định của bác sĩ.

Người bị dị ứng có thể sử dụng nấm dược liệu không?

Có thể. Tuy nhiên, người bị dị ứng cần thận trọng khi sử dụng nấm dược liệu. Nên đọc kỹ thành phần của sản phẩm và tham khảo ý kiến của bác sĩ để tránh các phản ứng dị ứng.

Nếu bị viêm da dị ứng, bạn có thể tham khảo bài viết: Hỗ Trợ Điều Trị Bệnh Viêm Da Dị Ứng Nhờ Nấm Linh Chi.

Nấm dược liệu có thể bảo quản trong tủ đông không?

Nấm dược liệu tươi nên được bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh. Nấm dược liệu khô có thể bảo quản ở nhiệt độ phòng, nơi khô ráo, thoáng mát. Không nên bảo quản nấm dược liệu trong tủ đông vì có thể làm giảm chất lượng của nấm.

Nếu muốn bảo quản nấm linh chi đúng cách, xem thêm bài viết: https://linhchinonglam.com/nam-linh-chi-bao-quan-nhu-nao-dung-cach/

Nấm dược liệu có thể dùng để làm đẹp không?

Một số loại nấm dược liệu như: nấm vân chi, nấm lim xanh, đông trùng hạ thảo, nấm bạch linh,… có tác dụng dưỡng ẩm, chống lão hóa, làm đẹp da. Các sản phẩm làm đẹp từ nấm dược liệu như mặt nạ, kem dưỡng da đang ngày càng được ưa chuộng.

Xem thêm các bài viết hướng dẫn làm đẹp với nấm dược liệu:

Nên mua nấm dược liệu chất lượng ở đâu?

Nấm dược liệu có thể mua tại các nhà thuốc, cửa hàng thực phẩm chức năng, cửa hàng chuyên bán các sản phẩm từ thiên nhiên hoặc các trang web bán hàng trực tuyến uy tín.

Linh Chi Nông Lâm là địa chỉ uy tín chuyên cung cấp các sản phẩm nấm dược liệu chất lượng cao. Với kinh nghiệm nhiều năm trong lĩnh vực trồng trọt và chế biến nấm dược liệu, Linh Chi Nông Lâm đã khẳng định được vị thế của mình trên thị trường.

Tại sao nên chọn Linh Chi Nông Lâm?

Nguồn gốc rõ ràng: Nấm dược liệu được trồng và chế biến theo quy trình khép kín, đảm bảo chất lượng từ khâu nguyên liệu đến sản phẩm cuối cùng.
Đa dạng sản phẩm: Linh Chi Nông Lâm cung cấp nhiều loại nấm dược liệu phổ biến như Nấm Linh Chi Cao Cấp, Đông Trùng Hạ Thảo Nông Lâm, Nấm Vân Chi Nông Lâm, Nấm Hầu Thủ Nông Lâm, Nấm Thượng Hoàng Cao Cấp, Nấm Lim Xanh Cao Cấp ,… đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách hàng.
Chất lượng cao: Sản phẩm được kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt, đảm bảo không chứa chất bảo quản, hóa chất độc hại.
Giá cả hợp lý: Linh Chi Nông Lâm luôn cam kết mang đến cho khách hàng những sản phẩm chất lượng với giá cả cạnh tranh.
Dịch vụ chuyên nghiệp: Đội ngũ nhân viên tư vấn nhiệt tình, sẵn sàng giải đáp mọi thắc mắc của khách hàng.