Nấm Hầu Thủ: Giá Trị Dinh Dưỡng, Công Dụng & Cách Dùng 

Nấm Hầu Thủ (Hericium erinaceus), được biết đến với tên gọi nấm bờm sư tử, là một loại nấm dược liệu quý mọc trên thân cây gỗ cứng. 

Về mặt dinh dưỡng, loại nấm này chứa đầy đủ các chất dinh dưỡng thiết yếu cho cơ thể, rất giàu protehericenonesin, chất xơ, vitamin và các acid amin có lợi, nhưng lại ít chất béo. Đặc biệt, các nghiên cứu đã phát hiện nấm chứa hai hợp chất quý giá là hericenones và erinacines, có khả năng kích thích sự phát triển của tế bào não. 

Nhờ những dưỡng chất này, Nấm Hầu Thủ mang lại nhiều lợi ích sức khỏe như: khả năng tăng cường chức năng não bộ, hỗ trợ hệ miễn dịch, cải thiện tiêu hóa, chống oxy hóa và giảm viêm.

Các nghiên cứu của Giáo sư Takashi Mizuno (Đại học Shizuoka, Nhật Bản – 1998) đã khẳng định nấm hầu thủ là một dược liệu quý và là một loại thực phẩm bổ dưỡng, cân đối về thành phần. 

Nấm Hầu Thủ được chế biến và sử dụng đa dạng trong các món ăn ngon hằng ngày và các dạng thực phẩm bổ sung như trà hay bột chiết xuất.

Cùng Linh Chi Nông Lâm tìm hiểu chi tiết về giá trị dinh dưỡng, công dụng và cách dùng an toàn hiệu quả của loại nấm đặc biệt này nhé.

Nấm Hầu Thủ Là Gì?

Nấm Hầu Thủ (Hericium erinaceus) là một loại nấm dược liệu thuộc họ Hericiaceae, nổi bật với hình dáng bên ngoài màu trắng hoặc kem, có các sợi nấm rủ xuống dày đặc, tạo nên vẻ ngoài tương tự như bờm sư tử hoặc nhím biển.

Loại nấm này được tìm thấy chủ yếu trên thân cây gỗ cứng đã chết hoặc đang sống ở các vùng Bắc Mỹ, châu Âu và châu Á, và từ lâu đã được người Trung Quốc và Nhật Bản coi trọng như một loại thực phẩm bổ dưỡng và thuốc truyền thống để hỗ trợ các vấn đề về dạ dày và thần kinh. 

Nấm Hầu Thủ Có Thành Phần Dinh Dưỡng Gì?

Nấm Hầu Thủ giàu các chất dinh dưỡng như protein, carbohydrate, chất xơ, vitamin nhóm B, và các khoáng chất thiết yếu (kali, magie, sắt, kẽm). Đặc biệt, nấm còn chứa các hợp chất quý như Erinacines, Hericenones, có tác dụng hỗ trợ sức khỏe hệ thần kinh, cũng như các hợp chất chống oxy hóa mạnh mẽ và axit béo không no. 

• Nấm Hầu Thủ cung cấp một lượng lớn protein chất lượng cao, thường chiếm khoảng 20-30% trọng lượng khô, trong đó các acid amin thiết yếu cần thiết cho cơ thể đều có mặt.
• Nấm này rất giàu carbohydrate phức hợp, bao gồm các beta-glucan (một loại polysaccharide), với hàm lượng có thể đạt 35%- 50% trọng lượng khô.
• Chúng chứa một lượng đáng kể chất xơ (thường trên 10%), chủ yếu là chitin và cellulose.
• Về chất béo (thường dưới 5%), Nấm Hầu Thủ có hàm lượng thấp nhưng bao gồm các acid béo không bão hòa có lợi, tuy nhiên, các hợp chất hoạt tính chính là điểm nhấn, cụ thể là hericenone (trong thân nấm) và erinacine (trong sợi nấm).
• Các vitamin và khoáng chất như kali, kẽm, sắt, niacin (Vitamin B3), riboflavin (Vitamin B2), và thiamine (Vitamin B1) cũng hiện diện, hỗ trợ hàng loạt các phản ứng enzyme trong cơ thể.

Tham khảo bảng thành phần trong 100g nấm khô:

Nấm Hầu Thủ Có Lợi Ích Gì Với Sức Khỏe?

Nấm Hầu Thủ mang lại nhiều lợi ích sức khỏe, bao gồm hỗ trợ chức năng não bộ, tăng cường hệ miễn dịch, giảm viêm, cải thiện sức khỏe tiêu hóa và có khả năng phòng chống một số bệnh như ung thư và trầm cảm.

Tăng cường chức năng não bộ

Các hợp chất hericenones và erinacines trong nấm hầu thủ có khả năng kích thích sản xuất Yếu tố Tăng trưởng Thần kinh (NGF – Nerve Growth Factor). NGF là một loại protein thiết yếu giúp duy trì, tái tạo và bảo vệ các tế bào thần kinh.

Điều này đặc biệt hữu ích cho người lớn tuổi, giúp phòng ngừa các bệnh liên quan đến thoái hóa thần kinh như Alzheimer và Parkinson.

Một nghiên cứu tại Nhật Bản năm 2009 được thực hiện bởi Hirokazu Mori và cộng sự đã chỉ ra rằng, những người lớn tuổi bị suy giảm nhận thức nhẹ (Mild Cognitive Impairment – MCI) sau khi sử dụng 3.000mg bột nấm Hầu Thủ mỗi ngày trong 16 tuần đã cải thiện đáng kể khả năng nhận thức so với nhóm dùng giả dược.

Hỗ trợ hệ miễn dịch

Hệ miễn dịch của cơ thể sẽ được tăng cường đáng kể nhờ vào hàm lượng cao các polysaccharides, đặc biệt là beta-glucans, có trong Nấm Hầu Thủ. Các hợp chất này hoạt động như các immunomodulators, giúp điều hòa và tăng cường khả năng phản ứng của hệ miễn dịch.

Theo nghiên cứu của Mendel Friedman (Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ, California, Mỹ, 2014): “Beta-glucans trong nấm Hầu Thủ là chất điều hòa miễn dịch mạnh mẽ, giúp cơ thể chống lại sự xâm nhiễm của vi sinh vật gây bệnh và hỗ trợ ức chế khối u.”

Cải thiện sức khỏe tiêu hóa

Nấm Hầu Thủ mang lại lợi ích đặc biệt cho hệ tiêu hóa nhờ khả năng bảo vệ niêm mạc dạ dày và tăng cường sức khỏe đường ruột. Chất xơ trong nấm hoạt động như một prebiotic, nuôi dưỡng các vi khuẩn có lợi, giúp cải thiện sự cân bằng hệ vi sinh vật đường ruột

Nhóm nghiên cứu của Wang M. và cộng sự (Viện Khoa học Nông nghiệp Thượng Hải, Trung Quốc – 2015): “Chiết xuất Polysaccharide từ nấm Hầu Thủ giúp giảm đáng kể diện tích vết loét dạ dày (trên chuột thực nghiệm) và ngăn ngừa tổn thương niêm mạc dạ dày do rượu gây ra mà không gây tác dụng phụ.”

Chống oxy hóa và giảm viêm

Nấm Hầu Thủ là một nguồn dồi dào các hợp chất chống oxy hóa mạnh, như phenolic compounds và polysaccharides, giúp trung hòa các gốc tự do và giảm thiểu tổn thương tế bào.

Nghiên cứu của Kim Yo-O và các cộng sự (Viện nghiên cứu Green Cross Reference và ĐH Kangwon, Hàn Quốc, 2012): “Chiết xuất từ nấm Hầu Thủ đã ức chế hiệu quả sự kích hoạt của NF-κB (yếu tố nhân kappa B). Nhờ đó, nó làm giảm việc sản xuất các chất gây viêm mạnh như Nitric Oxide (NO), TNF-α và IL-6. Điều này chứng minh tiềm năng của nấm trong việc điều trị các bệnh viêm mãn tính.”

Hỗ trợ phòng ngừa ung thư

Nấm Hầu Thủ có khả năng ức chế quá trình hình thành mạch máu mới, từ đó ngăn chặn nguồn dinh dưỡng của khối u, đồng thời kích hoạt các con đường tín hiệu gây chết tế bào ung thư.

Một nghiên cứu trên chuột của Đại học Quốc gia Malaya (Malaysia) vào năm 2013 cho thấy chiết xuất từ Nấm Hầu Thủ làm giảm 69% sự lây lan của tế bào ung thư ruột kết đến phổi.

Kiểm soát bệnh tiểu đường

Nấm Hầu Thủ hỗ trợ bệnh nhân tiểu đường nhờ giàu Polysaccharide và hoạt chất ức chế men alpha-glucosidase, giúp làm chậm hấp thu đường để ngăn đường huyết tăng vọt sau ăn. 

Đồng thời, nấm giúp bảo vệ tuyến tụy và cải thiện độ nhạy insulin. Quan trọng nhất, khả năng kích thích tái tạo thần kinh của nấm giúp giảm hiệu quả các cơn đau nhức, tê bì chân tay do biến chứng tiểu đường gây ra.

Nghiên cứu của Yi Zhang và các cộng sự (Đại học Phúc Kiến Trung Quốc, 2015): “Chiết xuất nấm hầu thủ (dưới dạng cồn) giúp nâng cao ngưỡng chịu đau của chuột (giảm cảm giác đau đớn) và cải thiện các tổn thương ở dây thần kinh ngoại biên do đường huyết cao gây ra.

Theo các chuyên gia Linh Chi Nông Lâm, đây là lựa chọn an toàn, tự nhiên để bổ sung vào chế độ ăn của người bị tiểu đường.

Giảm lo âu và trầm cảm

Nấm Hầu Thủ không chỉ tốt cho sức khỏe thể chất mà còn hỗ trợ sức khỏe tinh thần, đặc biệt là trong việc giảm lo âu và trầm cảm nhẹ. Các hợp chất erinacines trong nấm kích thích sự tái tạo thần kinh tại vùng hippocampus, khu vực chịu trách nhiệm về trí nhớ và cảm xúc. 

Ngoài ra, các hợp chất này còn điều chỉnh lượng serotonin và dopamine, hai chất dẫn truyền thần kinh quan trọng trong việc kiểm soát tâm trạng.

Nghiên cứu của Mayumi Nagano (Đại học Kyoto Bunkyo, Nhật Bản, 2010) trên 30 phụ nữ mãn kinh cho thấy nhóm sử dụng bánh quy chứa Nấm Hầu Thủ trong 4 tuần đã giảm đáng kể cảm giác lo lắng, cáu kỉnh và trầm cảm so với nhóm dùng giả dược.

Linh Chi Nông Lâm khuyến nghị, đây là giải pháp tự nhiên và an toàn, đặc biệt phù hợp cho những người muốn giảm căng thẳng, cải thiện chất lượng giấc ngủ và nâng cao tinh thần.

Chế Biến, Sử Dụng Nấm Hầu Thủ Như Thế Nào?

Bạn có thể tận hưởng lợi ích của Nấm Hầu Thủ thông qua nhiều hình thức khác nhau, từ việc chế biến nấm tươi trong các món ăn hàng ngày đến việc sử dụng các sản phẩm bổ sung tiện lợi.

• Nấm Tươi: Khi mua nấm tươi, bạn hãy chọn những cây nấm trắng sáng, chắc tay và không có dấu hiệu ngả vàng hoặc thâm. Bạn có thể chế biến nấm hầu thủ tươi bằng nhiều cách:
  • Xào: Cắt nấm thành lát dày khoảng 1cm, xào nhanh với tỏi, hành và một chút dầu ô liu hoặc bơ. Hương vị của nấm sẽ trở nên đậm đà, kết cấu dai ngọt như hải sản.
  • Áp chảo hoặc nướng: Ép nhẹ các lát nấm để loại bỏ bớt nước, sau đó áp chảo hoặc nướng cho đến khi vàng đều hai mặt. Đây là cách tuyệt vời để làm món “bít tết” chay.
  • Nấu súp: Thêm nấm vào các món súp hoặc lẩu để tăng thêm vị ngọt thanh tự nhiên và giá trị dinh dưỡng.
• Nấm Khô: Nấm khô cần được ngâm trong nước ấm khoảng 20-30 phút cho mềm trở lại trước khi chế biến. Nước ngâm nấm rất thơm, bạn có thể giữ lại để nấu canh hoặc súp.
• Dạng Bột: Bột Nấm Hầu Thủ rất tiện lợi. Bạn có thể thêm 1-2 thìa cà phê (khoảng 2-4g) vào cà phê, trà, sinh tố, hoặc thậm chí rắc lên các món ăn như yến mạch, sữa chua.
• Dạng Viên Nang (Thực phẩm chức năng): Đây là cách dễ nhất để đảm bảo liều lượng chính xác và ổn định. Liều lượng phổ biến dao động từ 500mg đến 3.000 mg mỗi ngày, chia làm 1-3 lần. Tuy nhiên, bạn nên đọc kỹ hướng dẫn của nhà sản xuất và tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia y tế.

Lưu Ý Gì Khi Sử Dụng Nấm Hầu Thủ?

Mặc dù Nấm Hầu Thủ được coi là an toàn và dung nạp tốt đối với hầu hết mọi người, Linh Chi Nông Lâm khuyến nghị bạn vẫn cần lưu ý 5 điều sau đây để đảm bảo hiệu quả và tránh các phản ứng phụ không mong muốn.

1. Tương tác thuốc: Nếu bạn đang dùng thuốc chống đông máu (do nấm có thể có tác dụng chống kết tập tiểu cầu nhẹ) hoặc thuốc điều trị tiểu đường (do nấm có thể làm giảm đường huyết), hãy tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng thường xuyên.
2. Dị ứng: Những người có cơ địa dị ứng với nấm mốc hoặc nấm nói chung cần thận trọng, vì có thể xảy ra phản ứng quá mẫn (dị ứng da hoặc khó thở).
3. Tác dụng phụ nhẹ: Một số người có thể gặp các triệu chứng nhẹ về đường tiêu hóa như đầy hơi hoặc khó chịu dạ dày khi mới bắt đầu sử dụng, thường sẽ giảm đi khi cơ thể thích nghi.
4. Phụ nữ mang thai và cho con bú: Hiện chưa có đủ dữ liệu nghiên cứu về tính an toàn của Nấm Hầu Thủ đối với nhóm đối tượng này, do đó, cần tránh sử dụng hoặc hỏi ý kiến chuyên gia y tế.
5. Lưu ý quan trọng: Luôn chọn mua Nấm Hầu Thủ từ các nguồn uy tín, đảm bảo sản phẩm đã được kiểm tra chất lượng để tránh các chất gây ô nhiễm hoặc nấm mốc không mong muốn.

Câu Hỏi Thường Gặp Về Nấm Hầu Thủ

Nấm Hầu Thủ có vị gì?

Nấm Hầu Thủ tươi khi nấu chín có kết cấu mềm, dai nhẹ và hương vị ngọt thanh, thường được so sánh với thịt tôm hùm hoặc cua. Nó không có vị “đất” hay “nấm” nồng như một số loại nấm khác.

Ăn Nấm Hầu Thủ hàng ngày có tốt không?

Có, ăn Nấm Hầu Thủ hàng ngày dưới dạng thực phẩm hoặc thực phẩm chức năng với liều lượng hợp lý được coi là an toàn và có thể mang lại nhiều lợi ích sức khỏe tích lũy theo thời gian.

Mất bao lâu để thấy được hiệu quả của Nấm Hầu Thủ?

Điều này phụ thuộc vào cơ địa mỗi người và lợi ích mong muốn. Đối với các lợi ích về nhận thức, một số nghiên cứu cho thấy sự cải thiện sau 8-16 tuần sử dụng đều đặn. Đối với các lợi ích khác như tiêu hóa, bạn có thể cảm nhận sớm hơn.

Trẻ em có dùng Nấm Hầu Thủ được không?

Nấm Hầu Thủ dưới dạng thực phẩm nấu chín là an toàn cho trẻ em. Tuy nhiên, đối với các sản phẩm bổ sung, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ nhi khoa trước khi cho trẻ sử dụng.

Người già có thể dùng Nấm Hầu Thủ được không?

Có, người già hoàn toàn có thể dùng Nấm Hầu Thủ, và hơn thế nữa, đây còn được xem là một dược liệu quý rất phù hợp và mang lại nhiều lợi ích cho người cao tuổi.

Nấm Hầu Thủ đặc biệt hữu ích trong việc hỗ trợ các vấn đề sức khỏe thường gặp ở người lớn tuổi, nhất là các vấn đề liên quan đến suy giảm chức năng não bộ. Nó thường được dùng để hỗ trợ điều trị sự suy giảm tinh thần do tuổi tác, chứng sa sút trí tuệ và trầm cảm. Tham khảo thêm các loại nấm dược liệu và thảo dược tốt cho người già.

Nên dùng nấm tươi hay thực phẩm chức năng?

Cả hai đều có ưu điểm riêng. Nấm tươi là một món ăn ngon và bổ dưỡng. Thực phẩm chức năng (viên nang, bột) cung cấp liều lượng hợp chất hoạt tính (hericenones, erinacines) cao và ổn định hơn, tiện lợi cho việc sử dụng hàng ngày với mục đích trị liệu cụ thể.

Nấm Hầu Thủ có tác dụng phụ không?

Tác dụng phụ rất hiếm, nhưng một số người có thể gặp phải tình trạng khó chịu nhẹ ở dạ dày hoặc phát ban da nếu bị dị ứng.

Làm thế nào để bảo quản Nấm Hầu Thủ tươi?

Bạn nên bảo quản nấm tươi trong túi giấy (không dùng túi nilon) trong ngăn mát tủ lạnh. Nấm có thể giữ được độ tươi ngon trong khoảng 5-7 ngày.

Nấm Hầu Thủ có giúp ngủ ngon hơn không?

Mặc dù không phải là thuốc ngủ trực tiếp, nhưng khả năng giảm lo âu và cải thiện chất lượng thần kinh gián tiếp giúp nhiều người dùng có giấc ngủ sâu và ngon hơn. Tham khảo thêm: Các loại thảo mộc giúp ngủ ngon.

Nấm Hầu Thủ có hỗ trợ điều trị bệnh Alzheimer không?

Các nghiên cứu tiền lâm sàng và giai đoạn đầu cho thấy Nấm Hầu Thủ có tiềm năng nhờ khả năng kích thích NGF và bảo vệ thần kinh, tuy nhiên, nó được coi là hỗ trợ chứ không phải là phương pháp điều trị dứt điểm cho bệnh Alzheimer.

Nấm Hầu Thủ có giá bao nhiêu?

Giá Nấm Hầu Thủ có sự chênh lệch lớn giữa dạng tươi và dạng khô. Nấm tươi có giá khoảng 250.000đ/kg. Trong khi đó, Nấm Hầu Thủ khô có giá cao hơn rất nhiều, dao động từ 1.200.000 đến 2.000.000đ/kg. Nguyên nhân của sự khác biệt này là vì cần tới khoảng 10kg nấm tươi để làm ra 1kg nấm khô.

Tôi có thể mua Nấm Hầu Thủ ở đâu?

Nấm tươi có thể được tìm thấy ở các siêu thị lớn, cửa hàng thực phẩm hữu cơ hoặc các trang trại nấm. Các sản phẩm bổ sung được bán rộng rãi tại các cửa hàng thực phẩm chức năng, nhà thuốc và các trang thương mại điện tử uy tín.

Linh Chi Nông Lâm là một đơn vị chuyên nghiên cứu, nuôi trồng và cung cấp các sản phẩm nấm dược liệu quý như: nấm linh chi Nông Lâm, nấm lim xanh Nông Lâm, Đông trùng hạ thảo Nông Lâm…Nếu có nhu cầu cần tư vấn về các sản phẩm dược liệu quý cho sức khỏe, liên hệ với Linh Chi Nông Lâm để được tư vấn!

Cordycepin trong Đông Trùng Hạ Thảo được FDA Mỹ chấp thuận để sản xuất thuốc điều trị Covid